W dobie, gdy internet jest naszą codziennością, media społecznościowe przez długie lata były absolutnym centrum cyfrowego życia. Jednak najnowsze dane i obserwacje sugerują, że szczyt popularności tych platform jest już za nami, a my stajemy u progu ich powolnego, lecz wyraźnego odchodzenia w cień.
Liczby mówią same za siebie – trend spadkowy w Polsce
Analiza Głównego Urzędu Statystycznego pokazuje, że w 2024 roku tylko 61% Polaków korzystało z mediów społecznościowych, co stanowi spadek o 1,2 punktu procentowego w porównaniu do rekordowego 2023 roku. Choć różnica wydaje się mała, wpisuje się w globalny trend spadku zaangażowania i rosnącego znużenia platformami, co potwierdza także Ignacy Święcicki z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
CYNICZNYM OKIEM: Cyfrowe media, które miały nas zjednoczyć i nauczyć wszystkiego, co powinniśmy wiedzieć o świecie, okazały się być pompą nadmuchującą nasze oczekiwania, a teraz pękającą bańką, z której nie wiadomo, ile przetrwa krzyk i chaos w komentarzach.
Młodzi odchodzą, starsi zostają
Jedną z najciekawszych zmian jest wyraźny rozdział pokoleniowy:
- Facebook, kiedyś symbol młodzieżowego życia, stracił popularność wśród nastolatków w USA z 71% w 2015 do 32% w 2023.
- W Polsce młodsza część społeczeństwa również coraz mniej angażuje się w tworzenie i udostępnianie treści – z 32% w 2023 do 23% w roku 2024, co oznacza, że entuzjazm topnieje.
- Z kolei grupa starszych użytkowników rośnie – w wieku 55-64 lata odsetek korzystających ze social mediów wzrósł z 19% w 2019 do 31% w 2024, a osób powyżej 65 roku życia nawet z 33% do niemal 57%.
Ignacy Święcicki cytuje Cory’ego Doctorowa, który opisuje proces degradacji mediów społecznościowych jako „g*wnowacenie” – czyli spadek jakości treści na korzyść sponsorowanych, generowanych przez algorytmy i sztuczną inteligencję materiałów.
- Platformy, które kiedyś sprzyjały autentycznym relacjom i dzieleniu się życiem, stały się fabrykami reklam, botów oraz tanich clickbaitów.
- Internauci znużeni powtarzalnością i manipulacją zaczynają ograniczać obecność, szukając alternatyw.
CYNICZNYM OKIEM: Social media przekształciły się z narzędzia łączącego ludzi w gigantyczne fabryki uwagi, które eksploatują naszą ciekawość, emocje i czas, a potem wyrzucają, zostawiając poczucie pustki i izolacji.
Przyszłość media społecznościowych – czy są szanse na odrodzenie?
Święcicki zauważa, że obecne zmiany mogą wywołać przetasowania na rynku cyfrowym:
- Mogą powstać alternatywne platformy skupiające się na społecznościach i autentyczności, ale to wymaga przełamania dominującego modelu, nastawionego na zysk.
- Rynkowy mechanizm i ci, którzy kontrolują duże platformy, mają niewielką motywację, by zmienić model działania i zaoferować prawdziwą wartość społeczną priorytetem nad komercją.
Nowe aplikacje, takie jak Threads, Bluesky czy Discord – mniejsze, bardziej niszowe i tematyczne – zdobywają użytkowników zmęczonych gigantami. Twitch stawiający na interaktywność i realność, AI generujące treści, czy personalizacja doświadczeń to trendy, które jeszcze bardziej podkreślają rozdrobnienie i ewolucję rynku.
Marketing, influencerzy i autentyczność
Marki i twórcy muszą dostosować się do nowych oczekiwań odbiorców – autentyczność, szczerość i budowanie trwałych relacji ze społecznościami są teraz na wagę złota.
- Influencerzy tracą status „guru”, a internauci coraz chętniej słuchają rekomendacji osób podobnych do siebie, nie tylko celebrytów.
- Wielkie marki starają się wychodzić poza jednorazowe reklamy i budować długoterminową lojalność.
CYNICZNYM OKIEM: To, co kiedyś było wspaniałym eksperymentem społecznym i cyfrową rewolucją, teraz przypomina wielką maszynę do produkcji konsumenckiego hałasu – brak pomysłu na zrównoważoną i ludzką przyszłość.
Upadek zainteresowania, zwłaszcza w młodszych pokoleniach, oraz zmęczenie powtarzalnością i sztucznością treści sugerują, że rozpoczął się proces przewartościowania tej formy komunikacji.
Czy to oznacza koniec social mediów, jak je znamy, czy też narodziny zupełnie nowej ery cyfrowych społeczności? Odpowiedź nie jest jeszcze znana, ale zmiana jest nieunikniona, a ci, którzy nie dostosują się do nowej rzeczywistości, zostaną w tyle.
