I. Globalna struktura rynku: Gdzie handluje się złotem?
Złoto jest aktywem globalnym, ale dwa rynki dominują w ustalaniu jego cen: Londyn i Nowy Jork. Londyn to centrum rynku fizycznego, gdzie na rynku pozagiełdowym (OTC) operuje się dużymi sztabkami o wadze 400 uncji (~12,5 kg) – to wielkość cegły złota przechowywana w skarbcach, często przez banki centralne, fundusze państwowe i instytucje kruszcowe. Prawie całe fizyczne złoto zabezpieczające globalne fundusze ETF magazynowane jest właśnie w Londynie.
W przeciwieństwie do tego, Nowy Jork zarządza rynkiem spekulacyjnym na papierze – kontrakty terminowe na COMEX wyceniane są w jednostkach 100 uncji (~3 kg), czyli odpowiedniku smartfona, lecz są rozliczane finansowo i tylko rzadko dochodzi do rzeczywistej dostawy metalu. Rynki te łączą mechanizmy arbitrażu, przede wszystkim Exchange-for-Physical (EFP), który reguluje różnice cen pomiędzy Londynem i Nowym Jorkiem.
W normalnych warunkach ta powiązana struktura działa bez zarzutu, choć w ostatnich latach zdarzyły się dwa przypadki zakłóceń.
II. Złoto różni się… bo nie jest konsumowane, lecz przechowywane
Wydobyto około 220 000 ton złota – i niemal całe nadal istnieje. Roczna produkcja zwiększa zapasy zaledwie o nieco ponad 1%, a ze względu na rozproszenie geograficzne staje się mniej podatna na lokalne zakłócenia niż np. ropa czy u źródeł gazu.
Podstawowa cecha złota to nierozszczepialność popytu i podaży, która odróżnia go od większości towarów. Produkcja jest energo- i pracochłonna, przy wysokich kosztach stałych, dlatego nie można jej łatwo zwiększyć w fazie hossy – ani równie łatwo zmniejszyć w czasie bessy.
III. Nie możesz pompować złota, ale możesz wykupić komuś z rąk
W tradycyjnych towarach wzrost cen hamuje popyt i zwiększa podaż, co stabilizuje rynek. Złoto jest inne – rynek rozlicza się przede wszystkim przez zmianę właścicieli sztabek – kto komu wymusi wycofanie swojej pozycji, a kto zdecyduje się ją przejąć.
To bardziej przypomina rynek nieruchomości, zwłaszcza np. w Nowym Jorku czy na Manhattanie – tu mieszkania stanowią twardy limit, a niewielkie zmiany podaży nie decydują o cenach. Liczy się tożsamość kupującego na granicy – tzw. kupujący z przekonaniem, gotowi kupić za wszelką cenę, albo oportuniści kupujący tylko przy odpowiednim dyskoncie.
Złoto zachowuje się dokładnie tak samo – kupujący z przekonaniem wyznaczają kierunek, oportuniści stanowią podłogę i opór dla cen.
IV. Model 3 grup kupujących z przekonaniem – klucz do zrozumienia ruchów cen
Goldman Sachs proponuje uproszczony model złota, który skupia się na trzech grupach:
- Bankach centralnych – które systematycznie kupują strategicznie, zabezpieczając rezerwy,
- ETF-ach i dużych funduszach inwestycyjnych – inwestujących na rynku fizycznym,
- Spekulantach – dynamicznie zwiększających lub zmniejszających swoje ekspozycje.
Te trzy grupy odpowiadają za około 70% miesięcznych ruchów cen.
Reguła mówi, że każde dzienne netto 100 ton zakupione przez te grupy podnosi cenę złota o około 1,7%.
V. Dlaczego wysokie ceny nie leczą wysokich cen – paradoks złota
W przeciwieństwie do tradycyjnych towarów, cena złota niewiele wpływa na wzrost nowej podaży – produkcja jest stabilna, nieelastyczna i kosztowna. Większość sprzedaży pochodzi od inwestorów instytucjonalnych, a nie konsumentów z rynków wschodzących, którzy złoto trzymają często poza międzynarodowymi rynkami ze względu na ograniczenia eksportowe.
Zyski cenowe kończą się nie wtedy, gdy cena jest zbyt wysoka, ale gdy wypala się przekonanie inwestorów o wartości złota.
VI. Prognozowanie cen złota to prognozowanie aktywności przekonanych kupujących
Ich decyzje opierają się na ocenie ryzyka globalnego – czy to ryzyko finansowe, geopolityczne, czy inflacyjne. Są odporni na zmienne trendy cenowe, kierując się bardziej długoterminową strategią budowy rezerw.
VII. Regionalne zawirowania – Chiny i Indie, a rynek detaliczny
Na rynkach wschodzących, głównie w Chinach i Indiach, kupujący są bardziej oportunistyczni: wpływają na lokalne ceny, ale nie ustanawiają globalnych trendów.
Rządy często regulują handel złotem, aby chronić bilans płatniczy i stabilność walut, co ogranicza globalną płynność i powoduje rozbieżności w regionalnych cenach.
VIII. Złoto jako symbol instytucjonalnej wiarygodności
Złoto zyskuje na wartości szczególnie podczas szoków inflacyjnych i spadku zaufania do instytucji kontrolujących finanse. Historycznie lata 70. były przykładem, gdy inflacja wymknęła się spod kontroli, a złoto wzrosło, zabezpieczając kapitał inwestorów.
W długim terminie złoto utrzymuje siłę nabywczą, potwierdzoną przez wielowiekową historię, w której jego wartość realna pozostaje stabilna. Nawet 2000 lat temu, gdy rzymski centurion zarabiał w złocie, jego wartość odpowiadała dzisiejszemu poziomowi kupieckiemu.
Tektoniczna zmiana w systemie finansowym
Ostatnie wzrosty cen złota — z około 2300 do 3500 dolarów za uncję — sygnalizują głębokie zmiany w systemie finansowym, przebijając się nie tylko względem dolara, ale także euro, jena i franka.
CYNICZNYM OKIEM: Kiedy politycy i banki centralne przez dekady potajemnie dewaluują waluty i dodrukowują pieniądze, złoto pozostaje jedynym prawdziwym świadkiem waszej inflacyjnej przemiany i – mimo jego spokojnego „patrzenia na was” – będzie dalej trzymało wasze bogactwo.
Dług i inflacja – nieuniknione trendy
Świat tonie w długu: w USA 14 bilionów dolarów korporacyjnych, 20 bilionów zadłużenia gospodarstw domowych i 37 bilionów długu publicznego. Naprawa tego gigantycznego zadłużenia możliwa jest tylko przez:
- spłatę lub wzrost gospodarczy (niemożliwe w najbliższej perspektywie),
- bankructwo lub restrukturyzację,
- albo inflację i dewaluację walut.
Banki centralne i rządy wybierają wyraźnie tę ostatnią drogę, podsycaną ciągłym dodrukiem pieniądza.
Amerykański deficyt budżetowy już przekracza 6% PKB, co jest więcej niż podczas większości recesji od dekad, a gospodarka wciąż rośnie. Gdy deficyt osiągnie 8-12%, budżet federalny wzrośnie do 40-45 bilionów dolarów – co dramatycznie osłabi wartość dolara.
Podobne problemy dotyczą największych gospodarek globu – Chin, Japonii, Europy.
Dlatego też rozsądni inwestorzy kupują złoto, widząc w nim jedyną ostoję w okresie niepewności i przewartościowania walut, licząc na nową wieloletnią hossę metalu.
Złoto, choć nie obiecuje błyskawicznych zysków, pozostaje najpewniejszym zabezpieczeniem wartości i miarą zaufania w finansowym chaosie. Czas, by to dostrzec i usłyszeć jego sygnał o nadchodzącej tektonicznej zmianie.
